... آری اینچنین است!

مقدمه

شعر آیینی در  روزگار ما، فراتر از هر برهه ی تاریخی نقشی مهم به مثابه ی یک رسانه یافته و به مقتضای این نقش در جامعه ایفای وظیفه می کند.

با این همه، همزمان با اهمیت یافتن شعر آیینی و نقش آن، معضلات و مشکلات در زمینه ی انتخاب نمونه ی مناسب و آفات استفاده از نمونه های نامناسب نیز فراتر از همیشه رخ می نماید که باید برای آن تدبیری اندیشید.

باری،استفاده از شعر آیینی درفضاهایی همچون هیئت و منبر یک فرصت است اما اگر استفاده ی درستی از آن نشود به مشکل بر می خوریم. مشکلی اساسی که باید برای رفع آن فکری کرد تا احیانا با یک انتخاب نامناسب زمینه ی القای اندیشه ای نامناسب یا القای نامناسب یک اندیشه ی صحیح فراهم نشود چرا که اثرگذاری رسانه ای گسترده این گونه ی خاص، اگر در زمینه ای اشتباه باشد اثراتی نامطلوب با دامنه ای گاه بسیار گسترده تر فراهم می کند.

کلیدواژه ها:

عاشورا- شعر- شعر آیینی-مداحی- نوحه-غلو-تحریف

پیشینه ی بحث

از دیرباز نقد و تحلیل ادبی در ایران و حوزه ی آفرینش خلاقه به زبان پارسی وجود داشته است.

اگر از پیشینه ی ادب ایران زمین در عصر ماقبل اسلام بگذریم ادبیات پارسی با شکل و شمایل عروضی از همان ابتدا با حوزه ی نقد و بررسی تئوریک سر و کار داشته است که علوم بررسی این شکل های آفرینش خلاقه یعنی آرایه ها و مباحث بدیع و بیان ریشه در اندیشه و باور دینی مان داشته اند چرا که این فنون بلاغی از تحلیل و تدبر در جلوه های کلامی حضرت حق در قرآن مجید کشف شده وسپس در سخنوری اهل ادب مورد بهره برداری قرار گرفته اند.

در روزگار ما علاوه بر آسیب شناسی هایی که مرحوم شهید مرتضی مطهری در اثر گرانقدر "حماسه ی حسینی" داشته اند، باید به کاری اشاره کرد که به صورت خاص به شعر عاشورایی پرداخته است.این تلاش ماندگار، کتاب ارزشمند "شکوه شعر عاشورا در زبان فارسی" اثر استاد محمدعلی مجاهدی است که در بخشی از آن به بایدها و نبایدها در شعر عاشورایی پرداخته شده است.

علاوه بر آن، مجموعه ی سخنرانی ها و پژوهش های مکتوب و شفاهی استاد محمدرضا سنگری نیز راهکارهایی عملی را پیش روی شاعران قرار می دهد و بالاخره علاوه بر سخنان علما و روحانیون آگاه، باید به چند سخنرانی دقیق و ارزشمند شاعر و سخن شناس برجسته ی روزگار ما مقام معظم رهبری اشاره کرد که با شناخت دقیق و توامان از عرصه های ادب و تاریخ و معرفت عاشورایی به لزوم شناخت و تدقیق در حوزه ی فرهنگ و ادب عاشورایی و آیینی مکرر اشاره کرده اند.

در سالیان اخیر  به تدریج موضوع برخی پایان نامه های دانشگاهی به شعر عاشورایی اختصاص یافت. از جمله اثر پژوهشی با عنوان "منظومه ی ظهر عطش" که پایان نامه ی دانشگاهی دکتر غلامرضا کافی در رشته ی زبان و ادبیات فارسی بوده است و در این کار از آن بهره برده ایم.

پس از تاکید مکرر رهبر معظم انقلاب نیاز جدی به آسیب شناسی جریان مداحی احساس شد و برخی آثار منتشر و بعضی سمینارها با همین موضوع تشکیل شدند. مثلا کتاب «اصول صحیح عزاداری» به همت معاونت فرهنگی مرکز رسیدگی به امور مساجد کشور منتشر و روانه بازار شد. که بخشی از ان به انتخاب شعر مداحی و آسیب های انتخاب نامناسب اشاره داشت.

متن کامل مقاله در فایل همراه متن است