سمینار هنر اسلامی چالش ها و خوانش ها در شیراز گشایش یافت

به گزارش روابط عمومی حوزه هنری فارس در نیمروز نخست این سمینار سه تن از میهمانان از مدرسه اسلامی هنر پیرامون وجوه مختلف هنر اسلامی بحث و تبادل نظر کردند

* کرم اللهی: شیراز در حوزه فرهنگی، هنری و دینی مستعد هرگونه مباحثی با رویکرد کاوشگرانه است

رییس حوزه هنری فارس در فراز نخست این سمینار به صاحب نظران و صاحبان اندیشه یادآوری کرد: شیراز در حوزه فرهنگی، هنری و دینی مستعد هرگونه مباحثی با رویکرد کاوشگرانه است.

محمد کرم الهی با بیان اینکه فضای استان فارس این ظرفیت و توانمندی را در خود داشته که رستنگاه قله های عظیم فرهنگی و هنری کشور باشد، افزود: این خطه قوه زایشگری فرهنگی هنری ایران زمین و فارسی زبانان جهان بوده و در اطلس فرهنگی هنری نه به معنای جغرافیایی ایران، منطقه فارس و فارسی زبانان با پایتختی فرهنگی هنری ایران به واسطه اثرگذاری اش میزان تاثیر و تاثری که بر این حوزه ها گذاشته مبنا قرار گرفته است.

وی افزود: از این منظر بسیار با مسما است که در مباحث نظری هم فارس در حوزه های فرهنگی و هنری و دینی در کشور قرار گیرد.

کرم الهی با بیان اینکه کرسی بحث ملاصدرا در مدرسه خان و کرسی تدریس سعدی شیرازی در شیراز و وعظ، پند، اندرز، شعر و عرفان حافظ شیرازی، نمونه این موضوع است، افزود: در تمام زنجیره فرهنگ و هنر ایران از شیخ روزبهان تا همین اواخر با حمیدی شیرازی جمله این را یادآوری می کنند که اینجا سرزمین حاصل خیز برای رشد قله های فرهنگی و هنری است.

رییس حوزه هنری فارس در ادامه گفت: از این منظر جای این مباحث در استان فارس به واسطه افراد مختلفی که با نگرش های متعدد کنار یکدیگر همزیستی و پیوسته با هم تبادل اندیشه داشتند، چه خوب که در حوزه های دینی هم ایجاد نظام مقدس جمهوری اسلامی نسبت خویش را با همه عرصه های مبتلا به ویژه در عرصه فرهنگ و هنر که رویکرد های متعدد و متکثر وجود دارد، مشخص کرد.

وی در عین حال تاکید کرد: طبیعی است حوزه دین در این ارتباط باید نقشی بسیار موثر در ایجاد رویه ها و چهارچوب ها و شرایطی داشته باشد که بتواند فضای آزاد و راحتی را برای پرواز اندیشه، قلم بر روی صفحه سفید کاغذ فراهم کند، بنابر این از این منظر حضور اندیشمندان بدین گونه ضروری است.

*نواب: چهارراه ارتباطی هنر با دیگر حوزه ها در مدرسه اسلامی هنر قرار دارد

در ادامه این سمینار سیدمحمدحسین نواب رئیس مدرسه اسلامی هنر گفت: چهارراه ارتباطی هنر با دیگر حوزه ها در مدرسه اسلامی هنر قرار دارد زیرا تا وقتی بحث های نظری هنر حل نشود نسبت هنر و حکومت مبهم می ماند.

وی با اشاره به اینکه مدرسه اسلامی هنر قم از سال ۱۳۸۳ آغاز بکار کرد، گفت: هنر و دین از یک منبع الهی بهره می برند؛ این دومنبع حکمی دارند بنابر این حوزه علمیه قم دید جای نظری هنر آن خالی است.

نواب در ادامه افزود: در واقع چهارراه هنر با دیگر بخشها در مدرسه اسلامی هنر قرار دارد؛ تا وقتی بحث های نظری هنر حل نشود نسبت هنر و حکومت مبهم می ماند.

وی با بیان اینکه در دوره جمهوری اسلامی اگر با هنر همراهی شود دوران درخشان هنر شکل خواهد گرفت در ادامه پیرامون موضوع سخنرانی خویش گفت: یکی از دلایلی که به هنر اسلامی بی توجهی می کنیم زیرا نتوانسته ایم آنرا درک کنیم؛ هنر اسلامی تبدیل شده به هنری در موزه که به زندگی امروز ارتباطی ندارد.

کارشناس ارشد عرفان و تصوف عنوان کرد: هنر همیشه به واسطه صنعت رشد کرده درحالیکه صنعت ما در صنایع دستی متجلی می شود.

وی با این وجود عنوان کرد: به شدت در سنت ما صنایع دستی قوی داشتیم و مدرسه صنایع مستظرفه نمونه آن است که متاسفانه بدون ذوق آنرا کنار گذاشتیم و کسی به کاربرد آن توجهی نکرد.

نواب با توجه به اینکه تبع ایرانی چیز غیر زیبا را قبول نمی کرده افزود: کارآمدی هنر آن بود که مورد نظر قرار می گرفت؛ در فضای عرفانی و حکمی دوره صفویه هردو در هوای عرفانی و حکمت تنفس می کردند که حاصلش مسجد شیخ لطف الله اصفهان است.

رییس مدرسه اسلامی هنر تصریح کرد: بعد از دوره مدرن، هنر کاربردی از هنر زیبا جدا می شود اما در دوره عطار با هم یکی بودند؛ هنر وقتی رفت روی دیوار حفظ آن دچار سختی می شود. وی با این حال عنوان کرد: امروزه متاسفانه اصلا حال صنایع دستی ما خوب نیست و ما به عنوان دوستداران و سازندگان صنایع دستی اگر آن را روزآمد کنیم قطعا مردم هم از این صنایع استقبال خواهند کرد.

نواب، چینی ها و هندی ها را در کاربردی کردن صنایع دستی موفق دانست درحالیکه به گواه میراث فرهنگی یک دهم این کار را ما نکردیم؛ هنر ما دوباره باید بازتولید و بازآفرینی شود.

این استاد فلسفه حوزه افزود: هنر فارس و شیراز برپایه حکمت رشد کرده است و این پشتوانه دینی و حکمت را دیگر نقاط ندارند.

وی اضافه کرد: هنر ایرانی که به ما رسیده هیچ کجای دنیا همتا ندارد، آنچه که ما داریم بی نظیر است، زیرا آثاری در هنر اسلامی ماندگار شده که ردی از دست ایرانی ها در آن دیده می شود.

*حمیدی پارسا: نگارگر ایرانی در اصل در پی فضای چند بعدی نبوده است.

مهدی حمیدی پارسا استاد مدرسه اسلامی هنر نیز در این سمینار گفت: نگارگر ایرانی در اصل در پی فضای چند بعدی نبوده است.

وی با اشاره به اینکه نقد هنری و تحلیلی بر مبنای نظریه است، نگاره «آمدن مجنون به خیمه گاه» که در هفت اورنگ جامی آمده را الگو قرار داد و به چند اصطلاح باختین که به آن استناد می کند اشاره کرد.

وی به ادبیات کارنوال باختین پرداخت و به دیگر مفاهیم او اشاره کرد و به تحلیل این گزاره ها پرداخت و اثر چندصدایی را در آثار داستایوفسکی از منظر باختین جستجو کرد.

به گفته حمیدی پارسا، به نظر می رسد در نگارگری ایرانی مکالمه باختین دیده می شود؛ گرچه گفته می شود که نگارگری ایرانی دارای پرسپکتیو نیست درحالیکه چنین امری وجود ندارد.

وی افزود: خام اندیشانه است که گفته می شود هنرمند ایرانی با ژرف نگاری و ترسیم فضای چندبعدی همگام نبوده است درحالیکه هنرمند نگارگر ایرانی در اصل در پی فضای چند بعدی نبوده است.

وی در تحلیل این ویژگی گفت: این موضوع باعث شده یک زاویه دید مسلط نداشته باشیم.

* فریدعصر: سنت امری کهنه نیست، بلکه کهن و دیرینه است

فریدعصر قائم مقام مدرسه اسلامی هنر آخرین سخنران نیمروز نخست سمینار «هنر اسلامی؛ خوانش ها و چالش ها» بود . وی گفت: سنت امری کهنه نیست، بلکه کهن و دیرینه است و ریشه در اندیشه های کهن دارد.

وی گفت: در برخورد با هنرهای سنتی ۳ رویکرد مشهود است، نخست رویکرد دانشگاهی که به کلی از هنرهای سنتی منقطع است و کاری ندارد، زیرا دانشگاه ها نمی توانند با هر سنتی ارتباط برقرار کنند حتی اگر این هنر در موزه ها و نگارخانه ها قرار داشته باشد.

فریدعصر در عین حال گفت: در مقابل این نگرش، گروهی دیگر هنر سنتی را میراثی ارزشمند می دانند که باید در موزه ها نگهداری شود، مجموعه دارها در حراجی ها آن را عرضه کنند و کپی های خوبی از آن تهیه شود به عبارت دیگر نگاه آنان به هنر سنتی هنر تزئینی است.

این استاد مدرسه اسلامی هنر قم در ادامه گفت: نگره سوم به دنبال احیای هنرهای سنتی است و این امر را از طریق وارد کردن این هنر در زندگی پی گیری می کند و معتقد است باید هنرهای سنتی به سبک زندگی مردم وارد شود.

وی گفت: فارغ از این ۳ منظر و با توجه به اینکه قایل به رویکرد سوم هستیم به سراغ هنر سنتی می آییم اما باید قبل از هرچیز بدانیم درباره چه سخن می گوییم چراکه وقتی از هنر سنتی حرف می زنیم با دو بخش هنر و سنت روبه رو هستیم که هر یک نیاز به تعریف دارند.

قائم مقام مدرسه اسلامی هنر افزود: امروز ما به سراغ هنر سنتی می آییم و آن را به عنوان یک اثر هنری می بینیم حال آنکه در گذشته این امر، فن و حرفه و پیشه ای مانند نجاری و... بوده که در بازار آموزش داده می شد و از آن ارتزاق می کرده اند، لذا ما با دو انسان متفاوت روبه رو هستیم، نخست انسانی که امروز به عنوان هنرمند می شناسیم و دیگر هنرمندی که در گذشته به عنوان پیشه و شغل با این فعالیت رو به رو بوده است.

وی با این وجود یادآوری کرد: در گذشته وقتی درباره این فنون صحبت می شد، ویژگی هایی برای آن بر می شمردند نخست اینکه معتقد بودند این فنون دارای قواعدی هستند که با تکیه بر تجربه های گذشته و گام به گام به دست آمده و هنرمند کسی است که صبر داشته باشد و بپذیرد که تجربه هایی وجود داشته، دوم اینکه این فنون تحلیل پذیر هستند و سوم اینکه صلاحیت می پذیرند.

دکتر فریدعصر تصریح کرد: در باب مفهوم سنت هیچ کس به اندازه سنت گراها صحبت نکرده است اما باید دقت کرد که در دنیای متجدد تفکر مدرن مغالطه ای بزرگ را جا انداخت که بر طبق آن مفهوم سنت و کهنگی یکی انگشته شد و اندیشه مدرن را به عنوان نو در برابر کهنه قرار داد.

وی گفت: سنت کهنه نیست، بلکه کهن است و ریشه در اندیشه هایی دیرین و کهن دارد؛ سنت امری جاری در زندگی روزمره ماست و ما در هوای سنت تنفس می کنیم، حتی اگر این تنفس آگاهانه نباشد و گاه با علایم آن روبه رو شویم.

شایان ذکر است در نیمروز دوم این سمینار، نشست پژوهشی فقه موسیقی و تاثیر آن بر اصلاح الگوی مصرف موسیقی در کشور با حضور دکترسیدمحمدحسین نواب، دکتر مهدی همازاده  و دکتر مسیح افقه و روز شنبه ۱۴ مهرماه  از ساعت 8 در اداره کل تبلیغات اسلامی استان فارس نشست پژوهشی نقش هنر در تبلیغ دینی و تاثیر آن بر کاهش آسیب های اجتماعی برگزار خواهد شد.